فریبا اکبری
خروج نیروهای آمریکایی و شرایط کنونی کشور واکنش‌های مختلفی به دنبال داشته است. شماری از آگاهان سیاسی آینده افغانستان را بعد از خروج نیروهای امریکایی مثبت توصیف می‌کنند و آن را فرصتی برای آمدن صلح می‌دانند. همزمان شماری از کنش‌گران سیاسی در هرات شرایط کنونی کشور را شکننده عنوان کرده و می‌گویند، اگر سازمان ملل متحد، کشورهای منطقه و طرفین گفتگو کننده در تشکیل حکومت همه شمول به توافق برسند، امید است که ارتش دچار فروپاشی نشود، روند دموکراسی ادامه و جنگ چهل ساله خاتمه یابد در غیر این صورت، ما شاهد شدت گرفتن جنگ‌ها بیش از آنچه در گذشته تجربه کردیم، خواهیم بود.
داوود عرفان مشاور دانشگاه هریوا در صحبت با اخبار روز بیان می‌دارد، وضعیت سیاسی کشور شکننده معلوم می‌شود. واضح نیست که بعد از خروج نیروهای خارجی از افغانستان چه اتفاقی خواهد افتاد و امکان دارد که طالبان بخواهند از طریق نظامی حکومت فعلی را سرنگون کنند.
این استاد سیاست می‌گوید:” دولت فعلی افغانستان مشروعیت و کارایی آنچنانی ندارد که بتواند مباحث بعد از خروج نیروهای خارجی را در افغانستان مدیریت نماید بنابراین از یک طرف امیدواریم که مذاکرات صلح نتیجه دهد و از طرف دیگر نگران تکرار تجربه‌ی تلخ گذشته و ایجاد فاز جدیدی از نا‌امنی در کشور هستیم.”
او بیان کرد تا زمانی که مشکلات افغانستان به صورت عمیق بررسی و راه حل‌های منطقی جستجو نشود، این زمنیه را برای ایجاد درگیری‌های تازه ایجاد خواهد کرد.
سعید حقیقی از کنش‌گران سیاسی در هرات تأکید می‌کند، وضعیت سیاسی کشور به صورت دراماتیکی بحرانی و خطرناک است. متأسفانه نیروهای که زیر سقف به اصطلاح جمهوریت قرار دارند، در نابسامانی و پریشانی فکری و سیاسی به سر می‌برند و هیچ کدام به شمول تیم ارگ و سپیدار به چیزی غیر از منافع مقطعی‌شان نمی‌اندیشند.
حقیقی بر این باور است، مشروعیت بخشیدن به طالبان به معنای برگشت به عقب است که این کار متأسفانه اتفاق افتاده است.
این کنشگر سیاسی بیان می‌دارد، با بیرون شدن نیروهای خارجی بدون شک افغانستان به مشکل مواجه می‌شود. حتا اگر با طالبان توافق سیاسی نیز انجام شود، مشکلات افغانستان وسیع تر از حالا خواهد بود. طالبان اگر با توافق سیاسی وارد شهر ها شدند، باز هم در پی تحکیم افکار و حاکمیت شان خواهند بود و تنش در سطح جامعه گسترش می یابد. از نظر اقتصادی افغانستان با افت کلان رو به رو خواهد شد و فرار و مهاجرت از کشور به صورت کم سابقه افزایش می یابد.
حقیقی می‌گوید:” پای امریکا و کشورهای غربی حالا از تنازع بیرون شده و یگانه راه چاره این است که برنامه صلح افغانستان را در یک سطح کلان و فراگیر اعم از نیروهای سیاسی داخلی، کشور های منطقه، جامعه جهانی و طالبان را سازمان ملل متحد مدیریت کند”.
با این وجود، ماریا بشیر فعال حوزه سیاست در صحبت با اخبار روز تایید می‌کند که شرایط فعلی افغانستان پیچیده است و کمترکسی می‌تواند از آن تحلیل درستی داشته باشد و زنان بیش از هر زمان دیگری نگران عقب‌گرد هستند.
بشیر ضمانت اجرایی توافق‌نامه صلح که ممکن است در آینده میان طرفین گفتگو کننده صلح افغانستان به امضا برسد را مورد پرسش قرار داده و می‌گوید:” اگر کشورهای که برای آوردن صلح در افغانستان تعهد سپردند، به گفته‌های شان عمل نکنند، ما دوباره عقب‌گرد را تجربه خواهیم کرد و این عقب گرد برای زنان بیشتر دردآور است.
ماریا بشیر افزود، نخست دولت افغانستان باید بکوشد، که اجماع ملی، منطقه‌یی و بین‌المللی در مورد صلح افغانستان ایجاد کند و در گام بعدی باید در گفتگوهای صلح همه طرف‌های گفتگو کننده و کشورهای منطقه باید برای آوردن صلح در افغانستان صداقت داشته باشند.
اما، از سوی هم شماری از آگاهان سیاسی هرات می‌گویند که نباید نگران شدت گرفتن جنگ‌ها و خشونت‌ها در افغانستان بود، بلکه باید خروج نیروهای امریکایی از افغانستان را فرصتی برای آمدن صلح و پایان یافتن جنگ‌های چند دهه پسین دانست.
محمد رفیق شهیر؛ آگاه سیاسی با آنکه تایید می‌کند وضعیت فعلی در افغانستان غیر قابل پیش‌بینی است، اما می‌گوید:” تا زمانی که آمریکایی‌ها اطمینان از شرایط افغانستان نمی‌داشتند بحث خروج‌شان را مطرح نمی‌کردند. در ضمن طالبان به تعهداتی که برای آمریکا در توافق‌نامه دوحه داده‌اند نیز عمل کرده‌اند”.
این آگاه سیاسی علاوه می کند، حکومت افغانستان با رهبری فعلی دوام نخواهد یافت. تغییرات در افغانستان خواهد آمد و احتمال وجود دارد که حکومت افغانستان با یک رهبری جدید ادامه پیدا کند و اگر خشونت‌ها هم شدت بگیرد، کشورهای متعهد به پروسه صلح افغانستان برای مهار این خشونت‌ها نیز متعهد خواهند بود.