“شب ها قرار ندارم هر شب تا صبح چندین بار از خواب بیدار می شوم و فکر می کنم که هر لحظه زمین می‌لرزد؛ خواب از چشمان ام رفته است. تقریباً یک ماه می شود که به خوبی خواب نشده ام.”
این قسمتی از سخنان خانمی است که در اثر زمین لرزه های اخیر در هرات مجبور شده است که شب ها را در کنار سرک سپری کند.
سلیمه که در ناحیه ی سیزدهم شهر هرات زندگی میکند، می‌گوید:” همراه پنج طفل خود نزدیک به یک ماه می‌شود که کنار سرک زیر خیمه زندگی می‌کنم. در زلزله ی اول خانه ی‌مان ترک کرد و نیمی از سقف خانه ام فرو ریخته است. از ترس این‌که زیرآور نشویم مجبور هستم که زیر خیمه زندگی کنم. با وجودی‌که زیر خیمه هستم اما با آن هم شب ها چندین مرتبه از ترس زلزله از خواب بیدار می‌شوم.”
سلیمه می‌گوید با وجودی‌که در سرما کودکان‌اش مریض شدند اما می‌ترسد که به خانه اش برود.
زلزله های پیهم در هرات نه تنها که خسارات مالی و جانی را به جا گذاشته است. بل روی روان مردم تأثیر گذاشته و اختلالات روحی و روانی را بوجود آورده است.
بر اساس گزارش ها زنان و کودکان بیشترین قشر آسیب دیده از زمین لرزه ها هستند.
نرگس یک تن دیگر از زلزله زدگان در هرات است؛ وی می‌گوید:” روزی که زلزله شد من با پسر یک و نیم ساله ام به خانه تنها بودم. آن روز را هیچ وقت از یاد نمی‌برم خیلی یک روز بد بود. وقتی که زلزله شد نمی‌دانستم که چه کنم. پسرم را محکم به بغل گرفتم؛ از اتاقم بیرون شدم و در بین سرای‌مان گریه می‌کردم. هر لحظه که به یادم می‌آید خیلی ناراحت می‌شوم و حتی شاید تا چند سال این خاطرات بد از ذهنم بیرون نرود.”
نرگس می‌گوید زلزله نه تنها که روان اش را صدمه زده است؛ روی روان طفل‌اش نیز تأثیر منفی گذاشته است.
او در ادامه ی صحبت هایش گفت:” در زلزله های شدیدی که شد من همراه پسرم به اتاقم بودم. هر چهار دفعه پسرم خواب بود او را از جای خواب می‌گرفتم و بیرون می‌بردم. وقتی که بیرون می‌شدم می‌دیدم که پسرم حیرت زده طرفم نگاه میکند. خیلی به خوبی می‌توانستم که ترس را در چشمان طفل یک و نیم ساله‌ام ببینم. احساس می‌کنم که این زلزله‌ها روی پسرم تأثیر گذاشته و از هر صدای می‌ترسد. هر صدای که می‌شود پسرم فرار میکند میایید به بغلم و دروازه را اشاره میکند که یعنی از اتاق بیرون شویم.”
گوشه نشینی، اضطراب، اختلال در خواب، اختلال در اشتها، بد خلقی از جمله مواردی‌اند که در اثر بروز هر سانحه ی خطرناک می‌تواند در بین کودکان و زنان بوجود آید.
در همین حال شماری از داکتران صحت روان می‌گویند زلزله های اخیر روی روان مردم می‌تواند دو نوع پیامد داشته باشد، که پیامدهای کوتاه مدت و پیامدهای بلند مدت است.
وحید نورزاد دکتر صحت روان می‌گوید:” هر سانحه‌ی که رخ می‌دهد؛ دو نوع پیامد دارد که در اکثر موارد پیامدهای بلند مدت اش خطرناک است و به مرور زمان باعث بروز اختلالات روحی و روانی می‌گردد.”
آقای نورزاد می‌گوید همه ی مردم باید متوجه پیامدهای بلند مدت این سانحه باشند. به باور وی امکان دارد پیامدهای زمین لرزه ها پس از یک ماه یا بیشتر از یک ماه در یک شخص بروز کند؛ که در این صورت شخص به مشکل مواجه شده و نمی‌تواند که زندگی اجتماعی داشته باشد.
وی می‌گوید باید در قسمت درمان اختلالات بوجود آمده در اثر زمین لرزه اقدام جدی صورت گیرد؛ و برای کودکانی که اعضای فامیل خود را از دست داده اند باید توجه زیادی صورت گیرد.
قابل یادآوری است که، بر اساس آمار پخش شده، در اثر وقوع زمین لرزه های پیهم در هرات، بیش از سه هزار خانه ویران شده و بیش از ۱۲ هزار خانواده آسیب دیده‌‌اند. همچنان، در نتیجه ی این زمین لرزه ها، 2445 نفر کشته و 2440 نفر زخمی شده اند.
گزارشی از فروزان فروغ خاوری