ترتیب‌دهنده: فریبا اکبری
پس از سقوط حکومت پیشین، چرخه‌ای اقتصادی در افغانستان دچار اشکال شد، بسیاری بیکار شدند، پول‌های بانک مرکزی افغانستان از سوی ایالات متحده منجمد شد و کمک‌های جهانی به افغانستان به حالت تعلیق در آمد، اما به تازگی امارت اسلامی بودجه سه ماهه را بدون کمک‌های خارجی تصویب کرده است که به باور عده‌ای می‌تواند نقطه قوت عملکرد نظام کنونی کشور در عرصه اقتصاد باشد. در مورد این موضوع صحبتی داشتیم با فرید احمد فرزام رحیمی، استاد دانشگاه هرات. این گفتگو را در متن زیر خواننده باشید:
تخصص: وضعیت اقتصادی فعلی کشور را چگونه بررسی می‌کنید؟
رحیمی: از آنجاییکه تحولات اخیر در کشور برای همه هویدا است خواهی نخواهی در حوزه اقتصادی نیز تغییراتی در کشور آمده این تغییرات، تأثیر خود را روی اقتصاد کشور نیز داشته است. عرضه و تقاضا در بازار کشور تغییر کرده است. پول‌های افغانستان منجمد شد، بعضی از مردم به‌ویژه آنهای‌که با دولت کار می‌کردند، شغل‌شان را از دست دادند. قیمت کالا در بازار کشور بلند رفت و تعدادی از متخصصان کشور را ترک گفتند. این‌ها و عواملی از این دست باعث شد تا سرمایه‌داران سرمایه‌هایشان را از کشور بیرون کنند. همین‌ها اوضاع اقتصادی کشور را دگرگون کرده است و اگر اقدام فوری و چاره‌جویی نشود، وضعیت از این که هست وخیم‌تر خواهد شد.
تخصص: شما می‌دانید که کرونا نیز روی شرایط اقتصادی و تجارت تأثیر گذاشته، آیا وضعیت اقتصادی کشور ناشی از محدودیت کروناست؟
رحیمی: کرونا، یک جریان همه‌شمول است که تمام کشورها را درگیر کرده. در دیگر کشورها کم‌کم تجارت جان گرفته و مردم دوباره به کار برگشته‌اند، اما در افغانستان وضعیت نابسامان‌تر شده. میتوانیم بگوئیم که کرونا تأثیر منفی روی اقتصاد گذاشت و سقوط حکومت پیشین به وخامت اوضاع افزود.
تخصص: به نظر شما؛ اگر وضعیت اقتصادی کشور به همین منوال ادامه یابد، چه آینده‌ای در انتظار افغانستان خواهد بود؟
رحیمی: یقیناً اگر وضعیت فعلی که ما داریم، به همین شیوه ادامه پیدا کند، اقتصاد کشور نزول خواهد کرد. مردم بیشتری درگیر فقر خواهند شد و افراد دست به مهاجرت خواهند زد.
تخصص: عملکرد امارت اسلامی در قسمت اقتصاد را چگونه می‌بینید؟
رحیمی: اگر واقعیت را ببینم، امارت اسلامی در قسمت جمع‌آوری عواید داخلی خوب عمل کرده است.جمع‌آوری درآمدهای داخلی در این چند ماه دقیق‌تر شده است.
اگر در بخش جمع‌آوری درآمد به همین گونه عمل شود و این درآمد به گونه‌ی دقیق به حساب دولت واریز شود، حداقل میتوانیم در قسمت بودجه عادی از وابستگی نجات پیدا کنیم. یک واقعیت را نباید فراموش کنیم و آن این است که اگر امارت اسلامی تنها به منابع داخلی اتکا کند، پروژه‌های انکشافی در کشور متوقف خواهد شد و به همه‌ی بخش‌ها به شکل درست آن رسیدگی شده نمی‌تواند.
تخصص: نخبگان عرصه‌ی اقتصادی چگونه می‌توانند که در کنترول بحران اقتصادی فعلی در کشور نقش داشته باشند؟
رحیمی: در مقطع زمانی که ما قرار داریم؛ مهم‌ترین عامل دخیل در اقتصاد، دولت است. دولت باید در چنین مواقعی برای نخبگان اقتصادی فراخوان بدهد و از آنان دعوت کند که مشوره‌های شان را برای کنترول بحران در اختیار دولت بگذارند. جهان حاضر بر اساس تخصص و علم می‌چرخد و هر آن جامعه‌ای که تخصص‌گرایی را طرد کند. ممکن نیست همواره عقب‌گرد داشته باشد. وضعیت کنونی نخبگان را بی‌انگیزه کرده است. این مسوولیت دولت است که برای حکومت‌داری خوب به آنان پیشنهاد همکاری بدهد.
تخصص: ارزیابی تان از عملکرد جامعه جهانی در قبال اقتصاد افغانستان چیست؟
رحیمی: از آنجاییکه امارت اسلامی هنوز به رسمیت شناخته نشده است، بنابراین جامعه جهانی هم نمی‌تواند که به گونه‌ی مستقیم وارد عمل شود و برنامه‌های وسیع داشته باشد. در واقع کمک‌های جامعه جهانی برای افغانستان کافی نبوده است.
تخصص: پیشنهاد تان و راه حل تان برای امارت اسلامی برای کنترول بحران فعلی اقتصادی در کشور چیست؟
رحیمی: امارت اسلامی باید از ابزارهای که در حال حاضر به دسترس دارد، به گونه‌ی درست استفاده کند. یکی از ابزار‌ها، همین عواید داخلی است. کوشش از تجاران کشور حمایت و در این قسمت با کشور‌های مختلف برای تجارت رایزنی کند و از نخبگان اقتصادی کشور برای کنترول بحران استفاده کند.
تخصص: ممنون از اینکه وقت گذاشتید.